وب سایت نواندیشی به ویب سایت خبری تحلیلی نواندیشی خوش آمدید
استاد عبدالرؤف توانا عالم نامور و استاد دانشگاه مورخ ۲۹ سرطان در نماز جمعه پیرامون جهاد اکبر و جهاد اصغر در مسجد جامع شقیق بلخی ( مجاهدِ بزرگِ که چندین بار باکفار جنگیده و از جمله‌ی اولین صوفیان بلخ و خراسان بود ) سخنرانی نموده که اینک فشرده آنرا خدمت شما عزیزان تقدیم میداریم .
جهاد با نفس جلوتر از جهاد با کفار است، زیرا انسان با کفار جهاد نخواهد کرد مگر اینکه قبلا با نفس خویش مجاهدت کرده باشد.جهاد با نفس از جهاد با دشمن خارجی مهمتر است و لذا قرآن کریم جهاد کبیر و در احادیث جهاد اکبر نامیده شده و از جهاد اصغر برتر است از چند جهت: 
۱:جهاد اصغر، جهاد با دشمن برون است. امّا جهاد اکبر مبارزه با دشمن درون (نفس امّاره) است که خطرش بیشتر از خطر دشمن خارجی است؛ زیرا دشمن (برونی) پیدا است، امّا دشمن درونی ناپیدا. به طوری که نقشه ها و فکرهای شیطانی را فکر خود تلقی می کند، مثلًا غیبت دیگران به عنوان وظیفه شرعی تلقی می کند یا به ظاهر نماز می گزارد؛ ولی به جهت ریا کاری اش به شیطان سجده می کند به ظاهر از روی دلسوزی انتقاد می کند؛ ولی در واقع به دنبال تضعیفتضعیف رقیب است و خلاصه اینکه گاهی انسان به طرف جهنم گام برمی دارد؛ ولی خیال می کند به سوی بهشت رهسپار است و آنگونه اسیر نفس اماره است که هرگز کوچکترین شک و شبهه ای در افکار و اعمال و حرکات خویش نمی کند. 
۲: جهاد اصغر با دشمن برونی است و زمان مشخّصی دارد، برخلاف جهاد و مبارزه با دشمن درونی که هرگز محدودیت ندارد. و در کودکی، جوانی، پیری، در گرفتاری، خوشحالی، در هر زمان و شرایطی مطرح است.
۳: در جنگ با دشمن بیرون، مبارزه جمعی است و ممکن است یکی از طرفین برای همیشه شکست بخورد و یا عقب نشینی کند؛ ولی نفس امّاره دشمنی است که هرگز نابود نمی شود و به عبارت دیگر در جهاد اصغر، آتش بس وجود دارد، ولی در جهاد اکبر مبارزه وقفه ای ندارد و همیشگی است.
۴: دشمن خارجی ممکن است که نقاط ضعف و راههای نفوذ را نداند؛ ولی دشمن درونی راههای نفوذ و نقاط ضعف انسان را می داند.
۵: دشمن خارجی جان را هدف قرار می دهد و دشمن درونی جسم و جان و شخصیت و کمالات انسانی رابا دشمن خارجی می توان کنار آمد؛ ولی با دشمن درونی نمی توان سازش کرد مگر با تسلیم شدن.
۶:در جنگ با دشمنان خارجی حمایت جمعی، و کسب امتیاز مطرح است؛ ولی در جنگ با هوس و دشمن درون، تنها سرمایه وامکانات مبارزه انسان ایمان است و ممکن است در ظاهر حمایت و امتیازی مطرح نباشد.
۷: در جهاد اصغر از نظر عُدِّه و وسیله می توان قبل از جنگ آمادگی لازم را داشت و ابزار دفاعی رافراهم نمود. امّا جهاد اکبر محدود به ابزار خاصّی نیست و نمی توان پیش بینی لازم را کرد.
۸: از نظر عِدّه و نیرو در جهاد اصغر قسمتی از مردم شرکت می کنند، امّا در جهاد اکبر تمام مردم باید شرکت کنند ۹:اهمیت جهاد بستگی به میزان قدرت دشمن است، اگر جنگ با یک دشمن ضیعف باشد آسان تر است تا جنگ با دشمن قوی و هر قدر دشمن قوی تر باشد، جنگ با آن مشکل تر و با اهمیت تر است و جهاد با نفس از آن نظر جهاد اکبر است که نیرویش از دشمن برون بیشتر است.
۱۰- جهاد اکبر از حیث نتیجه هم، مشکل تر است؛ زیرا در جهاد با دشمن خارجی یا پیروزی است یا شهادت که هر کدام باشد پیروزی محسوب می شود امّا در جهاد اکبر یا پیروزی عقل و ایمان است یا شکست و سقوط در دام شهوات 
۱۱: در جهاد اصغر ممکن است انسان از دشمن دور باشد و کمتر آسیب ببیند برخلاف نفس که دشمن همخانه است.
۱۲:- فرار از دست دشمن در جهاد اصغر ممکن است؛ ولی در جهاد اکبر ممکن نیست.
۱۳: دشمنی دشمن در جهاد اصغر برای همگان پذیرفته شده است بر خلاف جهاد اکبر.
۱۴: در جهاد اصغر، ضربات دشمن انگیزه را در انسان تقویت می کند به خلاف جهاد اکبر.
۱۵: در جهاد اصغر، ضربات دشمن محسوس است؛ اما در جهاد اکبر محسوس نیست. شکی نیست که جهاد با نفس جلوتر از جهاد با کفار است، زیرا انسان با کفار جهاد نخواهد کرد مگر اینکه قبلا با نفس خویش مجاهدت کرده باشد. یقین دارم اگر انسان در مکتب انسان ساز اسلام در مقابل نفس و شیطان تذکیه نفس را با موفقیت سپری کند ، قطعا در همه جبهات پیروز میدان خواهد شد، در جبهه نظام قتصادی ، سیاسی ، اجتماعی ….اگر جهاد به معنای مبارزه با دشمنان خدا و مخالفان راه حق باشد، پس شیطان نخستین کسی است که راه حق را می‌بندد و در این راستا سرکرده و برنامه‌ریز است . نبرد در حقیقت بین شیطان و انسان است و این نبرد از زمان آفرینش آدم آغاز شده است؛ آنجا که خداوند به دست خود آدم را آفرید و از روحش در او دمید؛ در بهشت او را اسکان داد و به فرشتگان دستور داد به احترامش سجده کنند، از این رو می‌بینیم که جهاد در اسلام شامل این نوع جهاد پنهان با دشمن آشکاری است که از زمان آفرینش آدم دشمنی خود را اعلام کرده است و خود و سربازانش را برای مبارزه با نسل آدمی با هر سلاحی که باشد آماده کرده است.
