وب سایت نواندیشی به ویب سایت خبری تحلیلی نواندیشی خوش آمدید
د ايران په کرمان ولایت کې د رامنځته شوې غميزې په عمق باندي پوهيږو، د هغو فاميلونو درد حس کولاى شو چې انساني تلفات ورته ورسيدل او د ايران له ولس سره په دغه دروند غم ځانونه شريک ګڼو. البته دا هم وايو چې ايران په سيمه کې خطرناکه تګلاره تعقيبوي او له داسې اور سره لوبيږي چې د ايران او سيمې لپاره بوږنوونکي پايلې درلودلاى شي. ايران هڅه کوي په سيمه د زبرځواکونو ترمنځ تقابل رامنځته کړي خپل يو دښمن په بل دښمن ووهي او په خپله ورڅخه ستراتيژيکه ګټه پورته کړي او په خپله له همدغه تقابل او سيمه
ييزو شخړو څخه ګټه پورته کړي. له ډيره وخته راهیسې ايران د هرمز په تنګي، سعودي عربستان، يمن، عراق، لبنان، فلسطين، سوريه او افغانستان کې په غير مستقيم ډول د خپلو نيابتي قرارداديانو لخوا په خپل دښمن باندي وار کوي او بيا لاسونه شاته نيسي نو ايا دا تمه به بيځايه نه وي چې د دښمن لخوا غبرګون به نه ويني او دغه يو اړخيزه لوبه به تل لپاره دوام کوي؟ ایران په تېرو پنځو لسیزو کې په سيمه کې پېچلی سياست او خطرناک رول يې لوبولی دی.
خپل نفوذ یې د سیمې په بېلابېلو هېوادونو او شخړو کې پراخ کړی دی. د دغه هیواد جیو پولیټیکل موقعیت، پراخه طبیعي زیرمو او ستراتیژیک متحدین ايران ته دا امکانات برابروي چې په سیمه کې د پام وړ نفوذ ولري.ایران په افغانستان او منځني ختیځ کې د ایران-عراق ترمنځ له جګړې وروسته د سوریې په کورنۍ جګړه او په یمن کې د روانې جګړې په ګډون په ګڼو شخړو او لانجو کې ښکېل هېواد دی. دغه هیواد د اټومي خبرو اترو یو مهم لوبغاړی او د خپل اټومي پروګرام په هکله د ایران او نړیوالې ټولنې تر منځ د جنجال نقطه هم ده.په سیمه کې د ایران د رول د ښه درک کولو لپاره، اړینه ده چې د سیمې په ثبات کې د ایران بیلابیلې اړیکې، سیاسي اتحادونه او د هغه د بهرنۍ پالیسۍ اغیزې وڅیړل شي.ایران په منځني ختیځ کې د متحدینو او اړیکو یوه پېچلې جال ساتلی دی، چې ځینې مهم شریکان یې روسیه، چین او سوریه دي.
د روسیې سره د ایران نږدې اړیکو دواړو هیوادونو ته اجازه ورکړې چې په بیلابیلو مسلو کې همکاري وکړي، لکه د سوریې کورنۍ جګړه، چیرې چې دواړو هیوادونو د بشارالاسد رژیم ته نظامي ملاتړ چمتو کړی او د اوکراین په جګړه کې د لويديځ د ګټو په وړاندې ايران د روسيې د ګټو ملاتړ او مرسته کوي ایران له چین سره هم پیاوړې اړیکې ټینګې کړې او په سيمه کې ايران د چين تر ټولو لوی سوداګریز شریک دی. دغه ملګرتیا ایران ته اجازه ورکوي چې خپل اقتصاد متنوع کړي او د تیلو په عایداتو باندې خپل انحصار کم کړي.ایران د خپلو سیاسي متحدینو سربیره، په سیمه کې د بیلابیلو غیر دولتي لوبغاړو سره نږدې اړیکې ساتلي دي، لکه په لبنان کې حزب الله او په فلسطین کې حماس. دې اړیکو ایران ته له خپلو پولو هاخوا د خپل نفوذ غځولو امکانات برابر کړي دي او د خپل ځواکمنتیا ښودلو لپاره يې یوه شبکه جوړه کړي چې د خپلو ستراتیژیکو اهدافو د ترلاسه کولو لپاره کارول کیږي د ایران بهرنۍ پالیسي په سیمه کې د خپل نفوذ د ټینګولو په شاوخوا راڅرخيږي ، ډیری وختونه د نيابتي ځواکونو په کارولو سره خپله ځواکمنتيا نندارې ته وړاندې کوي ، پداسې حال کې چې په خپله د نورو سیمه ایزو او نړیوالو لوبغاړو سره په ډیپلوماسۍ او خبرو اترو کې ښکیل پاتې کېږي. په وروستیو کلونو کې د ایران د بهرنۍ پالیسۍ یو تر ټولو مهم اړخ د امریکا او د هغه د
سیمه ییزو متحدینو لکه سعودي عربستان د نفوذ د مخنیوي هڅې دي. دا ډیری وختونه د مختلفو نيابتي ځواکونو ملاتړ او په سیمه ایزو شخړو کې ښکیل دي، لکه د یمن کورنۍ جګړه، چیرته چې ایران د حوثي یاغیانو ملاتړ کوي .
